Tản mạn Phong Lan

PGS.Hoàng Ân- TTCN)

Phong Lan đối với tôi là những hình ảnh rực rỡ thoắt ẩn, thoắt hiện trên đường rừng heo hút, mái tóc đuôi chồn dài quét lá ngụy trang trước kính xe, đôi hài cườm kín đáo giấu trong khóm cây bên bờ suối, những dây chuyền trang sức thấp thoáng ánh ngọc trai, huy hoàng màu vương giả, cheo leo trên vách núi đá khô cằn . Những hình ảnh và hương thơm chỉ thoáng qua một lần mà nhớ mãi, những hình người đẹp trong mơ mà kẻ tha phương mang theo trên con đường vạn dặm để thầm yêu trộm nhớ. Và vẩn vơ trong đầu một câu hỏi : Phong lan sống với ai, ai chăm sóc, che chở em những khi mưa ngàn xối xả, những lúc khe nước cạn bướm bay trên lèn đá ?"

Theo các cụ, phong lan chỉ sống nhờ gió sương và cũng vì lối sống thanh tao đó mà nhiều người cảm kích. Ngược lại, có người lại cho đó là lối sống trăng hoa và hoa phong lan là loài hoa lẳng lơ không đứng đắn. Với bộ rễ không chấm đất, cũng không cắm vào thân cây khác để sống ký sinh, nếu bị ngập nước hoặc trồng trong chậu không có lỗ thông gió thì nó sẽ chết. Nó chỉ sống bên bờ suối, những nơi sương mù vướng rừng cây, vách núi vào lúc chiều tà, buổi bình minh; những nơi nhiệt độ trong ngày có lúc hạ thấp xuống để hơi nước đọng thành sương. Đưa về Hà Nội luôn có độ ẩm nhưng thiếu sự chênh lệch nhiệt độ. Ở Sài Gòn chênh lệch giữa ban ngày và đêm đến 10 độ, lại thiếu độ ẩm.

Thật ra phong lan còn sống nhờ "bà con chòm xóm", trong cụm sinh thái thân thương. "Lá lành đùm lá rách", lá các cây lớn hơn thường xuyên tạo ra độ ẩm để phong lan sinh sống, ngoài ra các quá trình sinh hóa trong cây, trong đất có thể sinh ra những chất dinh dưỡng dạng hơi mà phong lan có thể hấp thu được. Phong lan lại còn được "tổ tiên phù hộ". Các vi sinh, đơn bào đã từng tạo ra môi trường thích hợp cho sự sống từ khi trái đất này chỉ là sỏi đá, và ngày nay còn quanh quẩn bên ta chắc chắn không thể bỏ mặc một hậu duệ gần của họ, trừ khi họ đã bị tận diệt bởi hóa chất của loài người bất hiếu.

Chơi với ta, cỏ cây rất nhạy cảm với cách cư xử của ta. Thiếu nước, thiếu ẩm đã có đứa ủ rũ như muốn chết. Nước mưa có axit, những cây khác vàng lá cả loạt. Thiếu ánh sáng, dù giữa, các sắp nhỏ đã khép lá đi ngủ sớm. Đất có độc tố, các lá già thu hút chất độc về mình và biến thành thùng chứa chất thải, mép lá cháy dần cho đến khi lá rụng.

Tuy nhiên kiếp phong trần của đóa hoa mảnh mai ấy vẫn làm tôi suy nghĩ. Cho đến một lần, sờ soạng trong đêm tối, tôi giật mình khi bị một vật nhọn và cứng như sợi dây thép đâm vào tay. Ai chơi khăm cắm nó vào chậu phong lan của tôi ? Bật đèn lên mới biết đó là cái cuống hoa phong lan. Sờ đến lá, cứng cáp hơn bất cứ loại lá cây nào khác. Và tôi đã hiểu. Dưới dáng vẻ mềm mại, yếu đuối là một tâm hồn thép...